Minor Fryske Taal en Kultuer
Wêrom Frysk?
Frysk is de iennichste twadde offisjele taal yn Nederlân, praat troch sa’n 450.000 Friezen yn Nederlân (en likernôch 10.000 yn Dútslân). Mar in lytse groep minsken kin it lykwols goed skriuwe. Sadwaande hinget it Frysk, lykas safolle oare minderheidstalen, wat tusken in dialekt en in steatstaal yn. Oer de ôfrûne twa ieuwen hat der tusken foarfjochters en tsjinstanners frijwat strideraasje west oer de maatskiplike posysje en it brûken fan it Frysk. Hjoed-de-dei binne aardich wat ynstituten dwaande mei it fersterkjen fan de Fryske taal. It wurdt beskerme troch Europese ferdraggen en it is in ferplichte fak op skoalle. Nettsjinsteande al dy ynset binne Friezen faak feardiger yn it Nederlânsk as yn it Frysk. En krekt dat makket de posysje fan it Frysk sa nijsgjirrich. De Fryske taal toant de ynteressante dynamyk fan minderheidstalen yn it algemien. It is in prachtich foarbyld fan de manier wêrop’t minderheidstalen besykje om in balâns te finen tusken it lokale en it mondiale, tusken ienheid en ferskaat.
Minor Fryske Taal en Kultuer
De Minor Fryske Taal en Kultuer rjochtet him op de stúdzje fan de Fryske taal en kultuer. Hast de mooglikheid om dyn eigen programma fan 30 ECTS, of yn oerlis 15 ECTS, gear te stallen, troch it kiezen út in tsiental foar dit fakgebiet spesifike fakken. Dit betsjut datsto dizze Minor brûke kinst om Frysk sprekken en skriuwen te learen. Dêrneist kinst mear ynhâldlike kennis opdwaan fan hjoeddeistige Fryske literatuer, skiednis en erfgoed, taalkunde en Aldfrysk. Asto nei in baan yn Fryslân stribbest, is it bewiis datst dizze Minor folge hast grif in goeie oanfolling op dyn CV. De ynhâldlike kursussen yn dizze Minor binne sa ûntwurpen dat se dy spesjalistyske kennis leverje op it mêd fan minderheden, harren erfgoed en harren wittenskiplike selsrefleksje. En fansels kinst ek gewoan dyn hert, nijsgjirrigens en ynteresses folgje.
De folgjende Minor farianten binne gearstald út de beskikbere kursussen Frysk (100 ECTS totaal):
Fryske taalfeardigens/Friese taalvaardigheid (fiertaal: Frysk)
De studint leart Frysk oant en mei nivo C1 / C2. De klam leit benammen op it learen fan it skriuwen fan Frysk yn ferskillende stylregisters. De ynskriuweask foar dizze kursus is in behearsking fan it Frysk op CEFR / CEFR-nivo B2, it einnivo fan de kursus Frisian as Foreign Language.
Dizze fariant bestiet út:
- Fryske taalfeardigens/Friese taalvaardigheid 1a (5 ECTS)
- Fryske taalfeardigens/Friese taalvaardigheid 1b (5 ECTS)
- Fryske taalfeardigens/Friese taalvaardigheid 2a (5 ECTS)
- Fryske taalfeardigens/Friese taalvaardigheid 2b (5 ECTS),
En ien of twa kursussen fan 5 of 10 ECTS fan eigen kar (foar kursusbeskriuwings sjoch hjirûnder):
- Frysk as minderheidstaal 1/Fries als minderheidstaal 1 (5 ECTS)
- Frysk as minderheidstaal 2/Fries als minderheidstaal 2 (5 ECTS);
- Fryske Taalkunde/Friese Taalkunde (10 ECTS);
- Skiednis fan Fryslân/Geschiedenis en erfgoed van Friesland (10 ECTS)
- Fryske literatuer/Fries(talig)e literatuur (10 ECTS)
- Aldfrysk/Oudfries (10 ECTS)
Frisian as Foreign language (language in class: English)
Frisian as foreign language 1 (10 ECTS)
Frisian as foreign language 2 (10 ECTS)
Frisian as foreign language 3 (10 ECTS)
In this variant, you develop Frisian language skills from scratch up to ERK/CEFR level B2.
This English-taught course of 3 x 14 weeks and 30 ECTS can (also) be taken online and by students without any proficiency in Dutch and/or Frisian.
Frisian Studies/Friese geschiedenis, literatuur en erfgoed (fiertaal: Frysk, Nederlands indien gewenst)
Yn dizze fariant folgest 3 fan ‘e 4 beskikbere modules op it mêd fan frisistyk, de wittenskip fan’ e Fryske taal en kultuer:
- Friese Taalkunde (10 ECTS)
It Frysk wurdt karakterisearre troch opfallende ferskynsels op it mêd fan fonology, morfology, syntaksis en pragmatyk. Dizze kursus ûndersiket dizze taalkundige eigenskippen fan it Fryske taalsysteem, benammen fanút in teoretysk taalkundich perspektyf.
- Geschiedenis en erfgoed van Friesland (10 ECTS)
De studint krijt in oersjoch fan de Fryske skiednis: fan de ‘glorieuze’ iere midsieuwen oant hjoed de dei, en krijt ynsjoch yn en kennis fan it oerbleaune materiële erfguod. De manieren wêrop Friezen en net-Friezen mei dit ferline omgeane, wurde ek besprutsen.
- Fries(talig)e literatuur (10 ECTS)
Benammen út ‘e njoggentjinde ieu ûntstie yn Fryslân in numeryk lytse, mar kwalitatyf folsleine literatuer, dy’t noch altyd fêstige is en yn ûntwikkeling bliuwt. De studint komt yn ‘e kunde mei de skiednis fan dizze literatuer, lêst in oantal kanonike wurken en krijt ynsjoch yn’ e literêr-sosjologyske eigenskippen fan ‘e Fryske literatuer as minderheidsliteratuer.
- Oudfries (10 ECTS)
Aldfrysk is de midsieuske foargonger fan it moderne Frysk. It wurdt ek ‘the first cousin of English’ neamd. Wy hawwe skreaune boarnen út ‘e perioade 1100-1550; se besteane foaral út juridyske teksten. Yn dizze – populêre – kursus learst Aldfrysk oer te setten (mei de gebrûklike helpmiddels), en te pleatsen yn ‘e sosjale, politike, juridyske en taalkundige skiednis fan’ e Midsiuwen.
Fragen?
Foar mear ynformaasje kinst kontakt opnimme mei Prof. Goffe Jensma.
Kursussen
Der wurde op de wrâld tûzenen talen praat, mar wittenskippers foarsizze dat der úteinlik mar in pear hûndert fan oerbliuwe sille. Hoe komt it dat lytsere talen útstjerre? Kinne lytsere talen rêden wurden? Of kinne we mar it bêste gewoan mei ús allen oerstappe op it Ingelsk? Yn dizze kursus learst oer de skaaimerken fan minderheidstalen en de mienskippen dy’t minderheidstalen prate. Troch de kursus learst hoe’t it komt dat sosjale en politike faktoaren foarkomme kinne dat in taal útsjert en hoe’tst sinnige útspraken dwaan kinst oer de fitaliteit fan in taal. Hoewol’t de klam yn dit fak leit op it Frysk as minderheidstaal, wurkje wy ek mei case studies oer oare parten yn Europa. Dit is in kursus fan 2 x 5 ECTS.
Oan it begjin fan de ‘Fryske track’ wurdt studinten oanleard om it Frysk op akademysk nivo te skriuwen, in kwaliteit dêr’t de studinten yn it fierderetrajekt net sûnder kinne. Taalfeardichheid I is opsplitst yn twa dielmodules fan elk 5 ECTS-stúdzjepunten. It fak wurdt jûn troch Willem Visser, in betûft Frysk taalkundige. Fan studinten wurdt ferwachte dat se it it Frysk al aardich ferstean, prate en lêze kinne. Oars wurdt har earst in kursus Frysk foar net-Frysktaligen oanret. Elke studint hâldt yn alle gefallen ien presintaasje. Der binne wyklikse opdrachten en it fak wurdt ôfsletten mei in skriftlik tentamen. It fak is goed foar twa kear 5 ECTS-stúdzjepunten (280 stúdzje-oeren).
Dit fak is it ferfolch op Taalfeardichheid I en wurdt ek wer fersoarge troch Willem Visser. It biedt in fierdere ferbreding en ferdjipping fan de Fryske skriuwfeardichheid. Studinten wurde traind yn it skriuwen fan linich Frysk yn ferskillende sjenres, lykas mails, formele brieven en sollisitaasjes, mar benammen yn akademyske sjenres as resinsjes, ûndersyksferslaggen en essees. Fierders makket it fak studinten bewust fan de Fryske taalnoarm. Elke studint hâldt yn alle gefallen ien presintaasje. Der binne wyklikse opdrachten en it fak wurdt ôfsletten mei in skriftlik tentamen. It fak is goed foar twa kear 5 ECTS-stúdzjepunten (280 stúdzje-oeren).
Yn dit kolleezje leart de studint oer de Fryske skiednis mei al syn ferskillende betsjuttingslagen: de myten fan de midsieuwen, de Fryske Frijheid, de opkomst fan in ferstêdske merkekonomy yn de iermoderne tiid en de tastânkomming fan dy ‘typysk Fryske’ plattelânskultuer yn 19e en 20e ieu dy’t elkenien bewust of ûnbewust sa goed ken. Histoarikus en heechlearaar Goffe Jensma hantearret de ‘topografyske’ metoade: alle twa wiken stiet in Fryske stêd, in doarp of in oar lânskipselemint sintraal. Troch fan dy plakken de skiednis troch de ieuwen hinne te rekonstruearjen, krijt de studint kennis en ynsjoch yn de ferrassend gelaagde kultuerskiednis fan Fryslân. Histoaryske skriuw- en ûndersyksfeardichheden wurde bybrocht troch wyklikse opdrachten, in presintaasje en in einwurkstik. It fak stiet foar 10 ECTS (280 stúdzje-oeren).
It fuortbestean fan it Frysk is nau ferfrissele mei de skiednis fan de Fryske literatuer. Yn dit kolleezje wurde de eigenaardichheden fan de Fryske literatuer bestudearre troch mei-inoar in oantal fan de belangrykste teksten út de Fryske literêre kanon te lêzen en te analysearjen. Dosint Goffe Jensma, heechlearaar Fryske taal- en letterkude, leit dêrby de klam op de maatskiplike funksje fan literatuer en op de represintaasje fan de Fryske maatskippij yn de literatuer fan benammen de 19e en 20e ieu. Sa pleatst dit fak de Fryske literatuer yn it ramt fan Fryslân as minderheidskultuer. Undersyksfeardichheden op it mêd fan literatuerwittenskip wurde de studint bybrocht troch wyklikse opdrachten, in presintaasje en in einwurkstik. It fak stiet foar 10 ECTS (280 stúdzje-oeren).
Dit fak jout de studint in basale kennis fan grammatika yn it algemien – fonology, morfology en syntaksis – en fan de grammatika fan it moderne Frysk yn it bysûnder. Dosint Willem Visser, in betûft Frysk taalkundige, behannelet yn de kolleezjerige spesifike ûnderdielen fan de Fryske grammatika. Sa leart de studint tagelyk oer it universele en oer it typysk Fryske yn lûdlear, wurdfoarming en sinbou. Oan ‘e hân fan wyklikse opdrachten kin de studint sjen litte dat er/se de kolleezjestof behearsket troch dy ta te passen op konkreet taalmateriaal. It fak wurdt ôfsletten mei in skriftlik tentamen. It fak is goed foar 10 ECTS-stúdzjepunten (280 stúdzje-oeren).
Aldfrysk is de midsieuske foarrinner fan it hjoeddeistige Frysk. It wurdt wol ‘the first cousin of English’ neamd. Oan skreaune boarnen binne ús benammen rjochtsteksten oerlevere út de perioade 1100-1550. Dosint Anne Popkema, ko-auteur fan it Aldfrysk wurdboek, liedt de studint yn yn de grammatika en de boarnen fan it Aldfrysk. Oan de ein fan de kolleezjerige kin de studint net allinnich mei help fan in wurdboek in stik Aldfrysk oersette, mar kin er/sy sa’n tekst ek begripe yn de kontekst fan syn maatskiplike, politike, rjochts- en taalskiednis fan de Midsieuwen. Wyklikse opdrachten riede de studint ta op in skriftlik tentamen oan de ein fan de kursus. It fak stiet foar 10 ECTS (280 stúdzje-oeren).
Dosinten
Dr. Willem Visser
Lecturer
Dr. Goffe Jensma
Lecturer
Drs. Anne Tjerk Popkema
Lecturer
Gerbrich de Jong, MA
Lecturer
